Globalna potrošnja uglja pala je za 4% u 2020. godini, što je njegov najoštriji pad od Drugog svetskog rata, ali je pad bio koncentrisan uglavnom u rane mesece godine. Do kraja 2020. godine potražnja je porasla iznad nivoa pre pandemije virusa korona, predvodnik je bila Azija, gde su se ekonomije brzo oporavljale, a decembar je bio posebno hladan. Upotreba uglja u četvrtom kvartalu bila je za 3,5% veća nego u istom periodu 2019. godine, što je doprinelo ponovnom porastu globalnih emisija CO2, saopštila je Međunarodna agencija za energiju (International Energy Agency – IEA).
Oporavak potražnje za ugljem, najvećim izvorom globalnih emisija CO2, ističe izazov zbog njegove kontinuirane, značajne uloge u elektroenergetskom sektoru i industriji i napora da se ispune međunarodni klimatski ciljevi.
Pre dvadeset godina, Sjedinjene Američke Države i Evropska unija (EU-27) trošile su više od jedne trećine svetske potrošnje uglja – otprilike isto koliko i Kina i Indija zajedno. Nakon dve decenije, Kina i Indija čine dve trećine globalne upotrebe uglja, a Evropska unija i Sjedinjene Države samo 10%. Potrošnja uglja u jugoistočnoj Aziji sada je premašila potrošnju Evropske unije i uskoro će nadmašiti potrošnju Sjedinjenih Američkih Država. Najveći uticaj na globalne trendove uglja sada ima Azija.
Udeo potrošnje uglja u različitim državama i regionima, 2000.
Udeo potrošnje uglja u različitim državama i regionima, 2020
Svaki kvartal 2020. godine imao je drugačiju priču. Svetska potražnja za ugljem opala je za 11% u odnosu na prethodnu godinur u prvom kvartalu, zahvaljujući blagom vremenu, konkurentnim cenama gasa i blokadama u Kini zbog pandemije. U drugom kvartalu, Kina je ukidala blokade i njena ekonomija je počela da se oporavlja, ali su blokade i restriktivne mere proširene na druge velike ekonomije, smanjujući globalnu potražnju za ugljem za 7,5% u odnosu na prethodnu godinu.
Tokom ostatka godine, sve je veći broj zemalja ukidao blokade i njihove ekonomije su se oporavile, sa potrošnjom uglja koja je pratila oporavak, posebno u Kini i Indiji. Više cene gasa umanjile su pad potražnje za ugljem u Evropskoj uniji i Sjedinjenim Američkim Državama. U trećem kvartalu, globalna potrošnja uglja se gotovo vratila na nivo zabeležen u istom periodu godinu dana ranije. Do poslednjeg kvartala 2020. godine, globalna potražnja za ugljem porasla je za oko 3,5% u odnosu na prošlu godinu, vođena snažnim performansama kineske ekonomije, kontinuiranim ekonomskim oporavkom Indije i jakim hladnim talasom koji je u decembru pogodio severoistočnu Aziju.
Kvartalne promene potrošnje uglja po regionima, posmatrano u odnosu na prošlu godinu – 2020.
Dve trećine uglja se koristi za proizvodnju električne energije, ali niža potražnja za električnom energijom nije bila jedini faktor koji je smanjio potrošnju uglja tokom 2020. Povećana ponuda obnovljivih izvora energije i konkurencija od strane prirodnog gasa, takođe, su imali uticaj.
Pad industrijske proizvodnje je, takođe, uticao na smanjenje upotrebe uglja tokom 2020. godine, ali je i ona pokazala snažan rast u četvrtom kvartalu. Industrija čelika ne samo da je druga po veličini industrija koja upotrebljava ugalj, ona je, takođe, važan pokazatelj ekonomske, industrijske i građevinske aktivnosti. Proizvodnja čelika izvan Kine naglo je opala u martu i aprilu, a nakon toga se stabilno oporavila i okrenula se pozitivnom rastu u oktobru, posmatrano u odnosu na prethodnu godinu. U Kini, koja proizvodi više od polovine čelika u svetu, proizvodnja je ostala jaka tokom cele godine, sa samo malim padom u martu. Tokom cele godine proizvodnja čelika izvan Kine pala je za 7,7%, ali je kineski rast od 5,2% ograničio globalni pad na samo 1%. U četvrtom kvartalu, međutim, globalna proizvodnja čelika bila je za 7% veća u odnosu na isti period 2019. godine. Procenjuje se da je potražnja uglja u neenergetskim sektorima – za proizvodnju čelika, cementa i druge namene – opala za 3% u 2020. godini.
Mesečne promene proizvodnje čelika u Kini i ostatku sveta tokom 2020 godine, u poređenju sa 2019. godinom
Kina je 2020. bila jedina velika ekonomija sa pozitivnim rastom BDP-a, potrošnjom energije i upotrebom električne energije, a sve navedeno je imalo porast između 2% i 3%. Kao rezultat, potrošnja uglja u zemlji u 2020. godini porasla je za 0,6% na 3,86 milijardi tona, dostigavši četvrti najviši nivo u istoriji Kine, ostavljajući iza 2012, 2013. i 2014. godinu. Pod uticajem hladnih vremenskih prilika i snažnog industrijskog oporavka, potrošnja uglja u Kini tokom decembra 2020. godine je verovatno dostigla najviši zabeleženi mesečni nivo.
Istovremeno, dva druga ključna trenda nastavila su se tokom 2020. Prvi, udeo uglja u kineskoj energetskoj mešavini je nastavio da opada. Smanjio se za jedan procentni poen na 59,5% u 2020. godini, padajući ispod 60%, prvi put od 2001. godine. Drugi, posmatrajući globalnu potrošnju uglja, udeo Kine se neprestano povećavao, dostigavši u 2020. godini 55%.
U Indiji su izbijanje pandemije kovida i kasnije zaključavanje znatno usporili ekonomsku aktivnost. U aprilu je zabeležen najniži nivo potrošnje uglja u zemlji u dugom nizu godina, jer je proizvodnja električne energije iz uglja opala za 30%, a industrijska proizvodnja zaustavljena. Od tada je ekonomski oporavak doveo do oporavka potrošnje uglja, što je rezultiralo povećanjem od 5% u četvrtom kvartalu, u odnosu na 2019. Uprkos oporavku u četvrtom kvartalu, procenjuje se da je potrošnja uglja u Indiji opala za 7% u 2020. godini, što je druga zaredom godina sa zabeleženim padom.
U Sjedinjenim Američkim Državama, gde se gotovo sav ugalj koristi za proizvodnju električne energije, niske cene prirodnog gasa i spora potražnja za električnom energijom tokom blage zime su već početkom 2020. godine, pre značajnog uticaja kovida, imale uticaj na potražnju uglja. U prvom kvartalu američka potrošnja uglja opala je za više od 30% u odnosu na prethodnu godinu. Uticaj kovida na ekonomiju je doveo do daljeg pada, koji je neznatno ublažen višim cenama prirodnog gasa nakon avgusta. Međutim, upotreba uglja se obnovila kasnije tokom godine. Decembar 2020. godine je označen kao prvi mesec u kome je potražnja rasla, posmatrano u odnosu na kraj 2018. godine. Bez obzira na to, upotreba uglja u Sjedinjenim državama je tokom cele godine opala za skoro 20%, što je najveći pad ikada.
Sličan sled događaja se odigrao u Evropskoj uniji. Čak i pre uticaja kovida, niske cene prirodnog gasa iz blage zime i bolje dostupan LNG istiskivale su ugalj sa tržišta. U aprilu i maju, trend se ubrzao, sa padom od skoro 40%. Niža potražnja za električnom energijom i obilno snabdevanje obnovljivom energijom su potisnuli ugalj i gas (pa čak i nuklearnu energiju). Pad uglja je popustio u drugoj polovini 2020. godine, a cela godina je završena sa 20% nižom potrošnjom u odnosu na 2019. godinu.
Pored privremenog pada potražnje izazvanog kovidom, bilo je još mnogo važnih događaja vezanih za ugalj u 2020. godini. Niz zemalja je najavio ciljeve za postizanje ugljenične neutralnosti do sredine veka, a neke su smanjile planove za buduće kapacitete uglja. Ovi događaji su doveli do još većeg nadzora nad proizvodnjom električne energije iz uglja i oslabili buduće izglede uglja. Međutim, potrebno je vreme za postizanje efekata politika na potražnju za ugljem.
Kao što je IEA najavila ranije ovog meseca, globalne emisije CO2 koje se dovode u vezu sa energijom su se snažno oporavile krajem 2020. godine, nakon strmog pada koji su imale početkom godine. Snažni oporavci u ekonomijama u usponu, udruženi sa neobično hladnim decembrom, doveli su do skoka potražnje za ugljem u četvrtom kvartalu. Promena ove dinamike, radi omogućavanja rasta ekonomija i smanjenja emisija, zahtevaće mnogo bolje planove održivog oporavka od strane vlada, koje hitno daju prednost ulaganjima u tehnologije čiste energije.
Pročitajte još:
Energetska tranzicija – tranzicija u energetsku zavisnost
Zbog povećane potrošnje struje Kina povećala proizvodnju u termoelektranama na ugalj
Tržište ugljenika u EU uskoro će ući u turbulentne dvadesete
