Dan zaštite prirode Srbije – 11. april ustanovljen je Zakonom o zaštiti prirode 2009. godine kako bi se javnosti predstavio značaj očuvanja prirodne baštine. Za Dan zaštite prirode u Srbiji odabran je 11. april zato što je toga dana 1949. godine prvi put ustanovljen status jednog područja kao zaštićenog prirodnog dobra, a to su vodopadi u okviru Spomenika prirode Velika i Mala Ripaljka na teritoriji opštine Sokobanja.
Ove godine, u situaciji sprovođenja mera suzbijanja širenja koronovirusa Covid 19, posebno je značajno da ukažemo da je očuvana i nezagađena priroda značajan saveznik u prevazilaženju nastale pandemije i očuvanju zdravlja.
Poštovanje i sprovođenje mera koje je Vlada Republike Srbije propisala, kako zdravstveno-higijenskih, tako i socijalnog distanciranja, značajno je kako bi odgovarajući procesi u prirodi svojim delovanjem i stabilnošću onemogućili širenje korona virusa Covid 19. U cilju objašnjenja ovih procesa saradnici Zavoda pripremili su stručno-informativni tekst o opštim odlikama virusa, sa posebnim osvrtom na korona viruse u prirodi u svetlu savremenih istraživanja. Javnosti je kompletan tekst dostupan na internet portalu Zavoda.
Spomenik prirode Ripaljka. Foto: ZZPS
Nacionalni dan zaštite prirode povod je da se realizuju akcije kako bi se ukazalo na značaj i vrednosti prirode. Ove godine u skladu sa sprovođenjem mera u sprečavanju pandemije akcije se realizuju putem savremenih sredstava elektornske komunikacije, preko portala i društvenih mreža Zavoda.
Kako bismo obeležili Dan zaštite prirode i ujedno nastavili saradnju sa školama u obrazovanju mladih za ekološki odogovorne građane, pozivamo prosvetare da za potrebe nastave na daljinu, kao i sve građane zainteresovane da spoznaju prirodu naše Zemlje da koriste saznanja i informacije o prirodi Srbije, koje je Zavod uobličio u formi filmova i video prezentacija za realizaciju tema iz predmeta: biologija, geografija, svet oko nas i čuvari prirode.
Više od osamdeset prezentacija grupisano je u četiri celine: Geodiverzitet i geonasleđe, Zaštićena područja Srbije (nacionalni parkovi, parkovi prirode, specijalni rezervati prirode, spomenici prirode, predeli izuzetnih odlika i dr.), Zaštita biodiverziteta i ekosistema i Zaštita prirode, klimatske promene, obnovljivi izvori energije, koje se mogu preuzeti preko linka u odeljku programi za nastavnike. Na ovom linku dostupni su i video zapisi o prirodnim dobrima.
Bogatstvo prirode Srbije, koja predstavlja jedan od 158 centara svetskog biodiverziteta, ogleda se u prisustvu velikog broja staništa kao što su stepe, peščare, slatine i šume prašumskog karaktera u kanjonima i klisurama divljih reka i planina, što čini da naša zemlja predstavlja jedan od šest centara biodiverziteta Evrope, sa raznovrsnim ekosistemima od submediteranskog do subarktičkog tipa.
Naši najočuvaniji i najznačajniji delovi prirodne baštine čuvaju u okviru sistema 470 zaštićenih područja koja zauzimaju površinu od 7,66% teritorije Srbije.
Spomenik prirode Ripaljka. Foto ZZPS
O značaju biljnog i životinjskog sveta naše zemlje govori i podatak da, iako Srbija zauzima svega 0,82% evropskog kontinenta, u njoj živi 18,6% vaskularne evropske flore, dok u fauni kičmenjaka prednjače ptice, sa zastupljenošću od 66%. Trenutno, stanovnici prirode koji se nisu mogli videti u pojedinim urbanim zonama, usled smanjenja kretanja ljudi, ponovo se vraćaju na nekadašnja staništa, o čemu nam svedoče slike koje stižu iz celog sveta. U našoj zemlji mala je verovatnoća da će u gradove ući krupni sisari poput jelena, medveda, vukova i sličnih životinja, s tim da mogu biti uočljivije životinje koje su, inače, redovni stanovnici naših gradova. Životinje koje žive na periferiji gradova, kao što su lisica ili šakal, mogu zaći dublje u urbane zone gradova u potrazi za hranom. Naravno, ne treba zaboraviti da u gradovima možemo videti i vrste koje su retke i ugrožene na evropskom, pa i svetskom nivou, kao što su, na primer, vrste iz reda ptica: orao belorepan, mali vranac, vetruška i mnoge druge.
Iako svetu prirode prija smanjen intenzitet kretanja ljudi, i to pre svega u trenutnom reproduktivnom i periodu odgajanja mladih, koji se sada odvija uz minimalno uznemiravanje od strane ljudi, postoje životinje kojima, upravo u ovom periodu, treba naša pomoć. To su životinje koje se nalaze u zoološkim vrtovima, prihvatilištima, javnim akvarijumima i tropikarijumima i drugim ustanovama koje imaju svoje mesto i ulogu u programima očuvanja retkih i ugroženih vrsta, prihvatu i zbrinjavanju, ali i obrazovanju na temu zaštite prirode, a koje, usled nemogućnosti rada sa posetiocima, nemaju dovoljno sredstava za ishranu i preživljavanje životinja. Pomoć u ishrani životinja potrebna je Javnom akvarijumu i tropikarijum u Beogradu i prihvatilišt koje vodi Udruženje „Zooplanet“ iz Niša.
Polazeći od reči nobelovca Petera Handkea „Priroda je jedino obećanje na koje možemo računati“, danas, pre svega, pokazujemo odgovornost prema sebi i drugima, ali i prirodi, ako ostanemo kod kuće i poštujemo mere Vlade Republike Srbije u borbi protiv pandemije.
