Međunarodni tim na čelu sa Univerzitetom u Ženevi (UNIGE) proučavao je koje su vrste šuma u pogledu biodiverziteta najefikasnije u skladištenju ugljenika. Podaci o zalihama iz prirodnih šuma na pet kontinenata pokazuju da je raznolikost vrsta pogodna za ekvatorijalne i tropske prašume i da, obratno, u šumama lociranim u hladnim ili suvim regionima obiluje drveće, a ne njihova raznolikost koja favorizuje ponovno hvatanje CO2. Rezultati studije, objavljene u časopisu Nature Communications, dragoceni su u definisanju prirodnih strategija za borbu protiv klimatskih promena.

Globalno zagrevanje izlaže šume višim prosečnim godišnjim temperaturama, dugotrajnijim sušama i sve češće i ekstremnim vremenskim događajima. Istovremeno, šume – i drvo koje proizvode – mogu zarobiti i skladištiti ugljen-dioksid (CO2), stoga igraju presudnu ulogu u ublažavanju klimatskih promena. Drveće i šume uklanjaju ugljen-dioksid iz atmosfere i tokom fotosinteze pretvaraju u ugljenik, koji zatim skladište u obliku drveta i vegetacije, što je proces koji se naziva sekvestracija ugljenika. Međutim, nemaju sve šume isti kapacitet za hvatanje i skladištenje ugljenika.

Suprotne pretpostavke

Poslednjih decenija istraživači su sugerisali da raznolikost vrsta omogućava gušće slaganje i podelu u grupe, što pospešuje izobilje drveća u šumi i da to obilje povećava kapacitet skladištenja ugljenika u šumi. Ali, druga hipoteza sugeriše da nije raznolikost ta koja omogućava obilje drveća, već dostupnost energetskog supstrata. Područja sa većim sadržajem energije omogućavaju da više drveća uspeva po jedinici površine i tako povećaju ponovno hvatanje ugljenika. Ove dve hipoteze postavljaju pitanje naučnoj zajednici o odnosu između raznolikosti i obilja, znajući da bi odgovor mogao pragmatično voditi borbu protiv emisije CO2.

Međunarodni tim sastavljen oko Jaime Madrigal-Gonzaleza, naučnog saradnika na Institutu za nauke o životnoj sredini Naučnog fakulteta UNIGE, istražio je koja je od ovih hipoteza verovatnija i pod kojim klimatskim uslovima je jedna verovatnija od druge. Pitanje je rešeno korišćenjem podataka o zalihama iz prirodnih šuma sa pet kontinenata.

Šume pet kontinenata

„Možda nije uvek potrebno imati više vrsta za postizanje većeg skladištenja ugljenika u šumama“, navodi dr. Madrigal-Gonzalez. Umesto toga, čini se da ovaj odnos dominira samo u najproduktivnijim šumskim regionima planete, koji su u osnovi ograničeni na ekvatorijalne i tropske kišne šume i neke umerene šume – u regionima gde su krčenje šuma i šumski požari koje je izazvao čovek u poslednje vreme opustošili netaknutu sredinu. Suprotno tome, u šumama koje se nalaze u najhladnijim ili najsušnijim delovima Zemlje, naizgled je obilje, podstaknuto produktivnošću, ono što određuje raznolikost. Ovde svako povećanje broja vrsta neće nužno rezultirati većim brojem drveća i stoga neće imati veliki doprinos skladištenju ugljenika.

Nalazi ovih studija od suštinske su praktične važnosti, jer će pomoći donosiocima odluka u identifikovanju strategija ublažavanja klimatskih promena zasnovanih na prirodi i uspešnoj upotrebi šuma za uklanjanje ugljenika, za postizanje klimatskih ciljeva definisanih Pariskim sporazumom. „Povećavanje stresa od klimatskih promena u najproduktivnijim šumama planete moglo bi da umanji ili čak uruši ulogu raznolikosti protiv klimatskih promena“, kaže prof. Markus Stoffel, profesor na Institutu za nauke o životnoj sredini UNIGE.