Jedna od najvažnijih konferencija u savremenoj nauci, LHCP (Large Hadron Collider Physics Conference 2023) ove godine održava se u Beogradu. Više od 400 fizičara iz celog sveta došlo je da predstavi svoje rezultate i razgovara o najnovijim istraživanjima o elementarnim česticama od kojih je svemir sačinjen. Razgovaraju i o budućnosti akceleratorskih postrojenja, na kojima se pojedine čestice istražuju.

Prestižna LHCP konferencija, posvećena fizici Velikog sudarača hadrona (LHC) u CERN-u, što je najveći akcelerator čestica današnjice, održava se od 22. do 26. maja u hotel Metropol u Beogradu. Organizatori konferencije su Institut za fiziku u Beogradu i Fizički fakultet Univerziteta u Beogradu.

Inače, najveći akcelerator na svetu nalazi se u 27 kilometara dugom tunelu na 100 metara pod zemljom, kod Ženeve, LHC je instrument koji ubrzava snopove protona, a fizičari pomoću više detektora u različitim eksperimentima posmatraju njihove sudare, kako bi istraživali strukturu materije. Fizičari iz Srbije učestvuju u više istraživačkih timova kod ovih merenja, zajedno sa kolegama iz Evrope i sveta, što je bilo presudno da Republika Srbija 2019. godine postane dvadeset i treća punopravna članica CERN-a.

Šta je LHC

Eksperimenti na Velikom sudaraču hadrona (LHC) u CERN-u, kojima je posvećena tekuća konferencija, bacaju svetlost na brojna fundamentalna pitanja u kosmologiji, kao što su struktura i poreklo vidljive materije u Univerzumu, priroda takozvane tamne materije i budućnost Univerzuma. Ključna ulogu u ovim analizama igra Higsov bozon, jedinstvena i misteriozna čestica koja tek treba da otkrije svoje tajne.

Profesor Džonatan Elis, CERN

LHC radi od 2011. godine i podaci koji su na njemu prikupljeni već sledeće, 2012. godine omogućili su da se otkrije Higsov bozon. Ova čestica, u medijima poznata kao Božja, bila je predviđena takozvanim Standardnim modelom fizike čestica još od šezdesetih godina 20. veka, ali je za potvrdu njenog postojanja bilo neophodno da se u CERN-u izgradi akcelerator LHC.

Nakon prvog pokretanja LHC-a i niza merenja koja su trajala dve godine, fizičari su, na sve višim energijama sudara, sproveli još dve velike kampanje merenja koje se nazivaju Run-2 (2015-2018. godine) i Run-3 (2022.- do danas).

Budući pravci istraživanja

Program konferencije LHCP u Beogradu obuhvata detaljan pregled poslednjih eksperimentalnih i teorijskih rezultata zasnovanih na podacima prikupljenim tokom Run-2, ali i prve rezultate dobijene na osnovu merenja Run-3 koja su u toku. Takođe, na konferenciji će zajednica fizičara visokih energija (kako nazivaju ove naučnike koji proučavaju elementarne čestice) razgovarati o budućim pravcima istraživanja, kako u teoriji, tako i u eksperimentu.

Glavni cilj konferencije je da se obezbedi način za snažnu i živu diskusiju između fizičarima koji izučavaju Standradni model, kao i alternativne fizičke teorije.

Pre ove konferencije u Beogradu, ovakvi skupovi oržani su i prethodnih godina, a domaćini su bili poznati svetski gradovi kao  Barselona (2013), Njujork (2014), Sankt Petersburg (2015), Lund (2016), Šangaj (2017), Bolonja (2018), Puebla (2019) i Tajpej (2022. godine).

Predavanje o fizici čestica u Narodnom muzeju

Pored naučnog, konferencija obuhvata i seriju dodatnih programa među kojima su i naučno-diplomatski forum, inovacioni paneli, poseta kompanijama koje sarađuju sa CERN-om i drugo.

Među najzanimljivijim događajima svakako će biti predavanje o fizici čestica pod nazivom From Little Bangs to the Big Bang, koje će održati jedan od najuglednijih fizičara današnjice, Džon Elis, profesor na Kings koledžu u Londonu. Predavanje će biti održano u četvrtak, 25. maja u 14 časova u Naradnom muzeju Srbije, a biće otvoreno za širu javnost.